Olifanten in Thailand, de trieste realiteit

Ja, er zijn in Thailand veel ‘ethisch verantwoorde’ olifantenopvangcentra. Hier kun je niet op de rug rijden en ook niet zelf voeden of wassen. Hier leer je van alles en nog wat over de olifanten. Echter, het blijven dieren die ten behoeve van de toerist gevangen worden gehouden. Sure, de olifanten in kwestie kun je niet meer zomaar in het wild loslaten, maar dan blijft het de vraag of het meest logische alternatief dan maar een toeristenattractie moet zijn.

Heb je het beste voor met de Aziatische olifant? Ga dan niet naar de diverse attracties. Schrap de olifant van je bucket list, tenzij je een meerdaagse jungletrek doet waar je een (kleine) kans hebt ze in het wild tegen te komen. Ik kan je uit eigen ervaring zeggen dat dit een machtig mooie ervaring is en dat een bezoek aan een olifantenpark ineens totale onzin is.

Hoe worden de olifanten ‘getraind’ (tam gemaakt)?

In de Thaise cultuur is de Phajaan de martelmethode die olifanten ondergaan om deel uit te kunnen maken van de toeristenindustrie. Het gaat om wreed lichamelijk en geestelijk misbruik gedurende lange perioden om olifanten onderdanig te maken aan mensen.

Vaak worden olifanten die te dicht in de buurt van de bewoonde wereld komen gevangen en daarna klaargestoomd voor het toerisme. Uitzetten is kostbaar en vaak weet de olifant de weg naar zijn oude leefgebied weer terug te vinden. Dorpsbewoners van de lokale kampungs zijn vaak allang blij dat de olifant verdwenen is.

De rug is een zwakke plek

De rug van een Aziatische olifanten kunnen het gewicht van mensen niet ondersteunen. Mensen de hele dag op hun rug dragen leidt vaak tot permanente wervelblessures. Ook de enorme houten constructies zijn niet goed voor de olifant. Het gewicht is wellicht net wat beter verdeeld, maar het is nog steeds niet goed voor het dier.

Waarom wordt het hele olifantentoerisme niet gewoon afgeschaft?

Hoewel de afgelopen jaren een hoop verbeterd is, blijven veel onethische olifantencentra gewoon open. De overheid lijkt de huidige situatie te accepteren, vooral omdat er zeer veel geld in om gaat. Er zijn veel argumenten van mensen die vinden dat dit bij Thailand ‘hoort’ en dat het nu eenmaal gebeurt en in het verleden gebeurd is. Dat de olifanten door de veranderingen die de laatste jaren zijn doorgevoerd al een veel beter leven hebben. Zij redeneren dat de lokale Thai al honderden jaren olifanten ‘houden’ voor zware taken en als dierlijke taxi. Ook gaat het afschaffen van olifantentoerisme ten kostte van inkomsten van de lokale bevolking en van overheden. Olifanten zijn big business en enorme hoeveelheden Thai leven ervan.

Momenteel wordt er vooral door westerse toeristen en een handjevol Thai actiegevoerd. De trieste realiteit is het resultaat van een (wereldwijd) onderzoek tussen 2015 en 2017 dat aangaf dat het aantal olifanten in toeristische centra in Thailand met maar liefst 30% gestegen was. Overigens is het maar de vraag of olifanten die eenmaal gebruikt zijn in de toerismesector ooit nog terug het wild in kunnen (het antwoord is in 99,9% van de gevallen helaas Nee). Er is inmiddels nog maar weinig ruimte voor de olifant en de gedomesticeerde olifanten zouden maar weinig kans van overleven hebben in de nationale parken.

Kan ik dan helemaal geen olifantencentra bezoeken in Thailand?

Het liefst niet. Zolang de olifant wordt geassocieerd met een toeristische attractie in het land zullen er ook altijd mensen op de rug willen rijden en andere dingen doen die gewoonweg niet meer kunnen in deze tijd. Betekent dit dat elke plek bij voorbaat slecht is? Nee. Er zijn een flink aantal ethisch verantwoorde olifantencentra. Vaak lopen er oude olifanten rond die de hele dag door vertroeteld worden. Zie het als een verwennerij op hun oude dag, na een leven vol miserie en onderdrukking. Je doet hier als toerist ook niks anders dan op gepaste afstand kijken naar de olifanten. Daarbij leer je ter plekke alles over het lot van de olifant in Thailand (vaak een enorme wake up call).

Ik moet wel bekennen dat deze centra niet makkelijk te vinden zijn. Het zou ons niet verbazen als er een complete olifantenmaffia achter schuil gaat, die hun inkomsten simpelweg niet in rook op willen laten gaan. Rond Krabi (als voorbeeld) heb je vele tientallen olifantencentra, maar het grootste deel waar we langs reden was het foute boel. Hoewel op de bordjes allemaal teksten stonden rond het verantwoord behandelen van de dieren, werden ze toch door toeristen gewassen en op een bepaald moment zagen we zelfs toch een olifant met een aantal volwassenen erop op een pad aan de achterzijde van het centrum.

Een paar centra die we in het verleden zelf bezocht hebben en waarbij redelijkerwijs kan worden aangenomen dat ze ethisch verantwoord omgaan met de olifanten zijn Krabi Elephant House Sanctuary en Krabi Elephant Sanctuary. Verder houdt Responsible Travel een lijst bij met olifantencentra die goed genoeg bevonden zijn voor een bezoek door toeristen.

Diverse Nederlandse reisorganisaties hebben een bezoek aan een ethisch verantwoord olifantencentrum in het programma één of meerdere van hun rondreizen. Op zich zijn deze plekken met grote zorg uitgekozen en gelukkig hebben de meesten internationale prijzen gewonnen voor hun inspanningen. Hun argument is het creëren van awareness, wat niet zou plaatsvinden als (westerse) toeristen er niks van mee zouden krijgen. Daar valt wat voor te zeggen en we snappen dat mooie plaatjes zoals je hieronder kunt zien vast één van de absolute hoogtepunten van een vakantie in Thailand moet zijn geweest.

‘Red flags’ bij een olifantencentrum

De volgende ‘red flags’ zeggen meteen of je te maken hebt met een heus ethisch verantwoord centrum of gewoon een toeristenattractie dat slim gebruik maakt van de nieuwe mentaliteit t.o.v. olifantenopvang:

• Er worden teksten als ‘Responsible’, ‘Ethical’ en ‘Sanctuary’ gebruikt, maar je kunt nog steeds op de ruggen van olifanten rijden en met ze baden.
• De park rangers gebruiken stokken (met haken).
• De olifanten zitten het grootste deel vast aan een dikke ketting en vertonen gestrest gedrag (hevig schommelen met de kop of poten).
• De olifanten moeten de hele dag in het water liggen, ter vermaak van toeristen (baden is het nieuwe op de rug lopen).
• De olifanten hebben nergens schaduw.
• Er wordt gezegd dat er alleen oude olifanten worden opgevangen, maar de jongsten zijn nog geen 10 jaar oud en worden er nog steeds als attractie gebruikt.
• Olifanten zijn getraind en verrichten kunstjes.
• Het voedsel is van lage kwaliteit (dit geeft goed weer dat ze de inkomsten vooral voor zichzelf willen houden). Goede centra bieden de olifanten een gevarieerd en gebalanceerd dieet.
• Foto’s op de websites tonen mensen op/dichtbij olifanten, of badend met olifanten.
• Raak de dieren niet aan. Daar waar dit wel mag wordt de olifant nog steeds als attractie gebruikt.
• Olifanten worden gescheiden in hokken gehouden als er niet wordt ‘opgetreden’. Olifanten zijn zeer sociale dieren en een gescheiden bestaan is mishandeling op zichzelf.
• Een nieuw olifantencentrum is ook een red flag. Hoe komen ze aan de olifanten. Waarom is het nodig dat er in een gebied als Krabi (met al tientallen olifantencentra) er nog één bij moet komen? Alles draait om geld.

Hoe kan ik helpen?

Rij niet op de rug van een olifant. Ga ook niet naar een olifantenattractie. Verspreid awareness rond het lot van de toeristische olifant in Thailand. Zorg ervoor dat zoveel mogelijk mensen de boodschap lezen, zodat ze in elk geval zelf een goede afweging kunnen maken. Laat als het even kan hieronder een reactie achter als je het met ons EENS! bent. Deel geen foto’s van toeristische attracties met olifanten. Hoe meer mensen het idee hebben dat er geen attracties met olifanten meer zijn, des te meer denken er niet aan als ze in Thailand zijn.

Ga in plaats daarvan de jungle in. Er zijn meerdere natuurparken in Thailand waar je een reële kans hebt om olifanten in het wild te spotten. Als je hier naartoe gaat en geen olifanten in het wild tegenkomt, ga dan bij de park rangers na of er in die omgeving een ethisch verantwoorde opvang is (of wacht op een volgende kans).

Vermijd elke plek met olifanten in en rond toeristische bestemmingen als Krabi, Koh Lanta, Phuket etc!!!

Full Disclosure: Ik heb zelf in 2002 in Chiang Mai op de rug van een olifant gezeten. Dit was nog voor alle awareness-campagnes en voordat ik zelf ooit had stilgestaan bij het leed dat de dieren hadden. Jaren later (2010) waren we in Cambodja en ik publiceerde bij een artikel over de tempel Bayon bij Angkor een foto van een paar toeristen op een olifantenrug. Hier kreeg ik destijds veel kritiek op waardoor ik me goed heb ingelezen in alle voors en tegens. Sindsdien zijn we zeer kritisch rond olifantentoerisme (eigenlijk vermijden we inmiddels elke vorm van dierenattracties).

Boek makkelijk je trip naar Thailand

• Vliegtickets Bangkok: KLM.nl of Momondo
• Hotelovernachtingen: Booking.com, Agoda.com of Airbnb.com
• Trein- en bustickets: 12go.asia of Baolau.com
• Visum Thailand: E-visums.nl
• Tours en tickets: GetYourGuide of Klook